Θέσεις και Προτάσεις της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης για την Έρευνα και την Καινοτομία στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ελληνική Εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης
Η Ελληνική Εταιρεία Τεχνητής Νοημοσύνης (EETN) είναι ο ελληνικός επιστημονικός φορέας που έχει ως στόχο την ενίσχυση και προώθηση της έρευνας, της καινοτομίας και της εκπαίδευσης στην Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) στην Ελλάδα. Mέλη του είναι Ελληνίδες και Έλληνες επιστήμονες (που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα ή/και το εξωτερικό) και παραγωγικοί φορείς με σημαντική συμβολή στην ανάπτυξη της ΤΝ.
H EETN αποτελεί σημείο αναφοράς για θέματα έρευνας, εκπαίδευσης και καινοτομίας στο χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης σε εθνικό επίπεδο. Ιδρύθηκε το 1988 και έκτοτε οργανώνει και συντονίζει μία σειρά δράσεων, όπως το Ελληνικό Συνέδριο Τεχνητής Νοημοσύνης, το Θερινό Σχολείο Τεχνητής Νοημοσύνης, σειρά βραβείων για μεταπτυχιακές και διδακτορικές εργασίες στο χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης κ.α.
Είναι μια από τις εθνικές επιστημονικές κοινότητες της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΕurAI).
Τεχνητή Νοημοσύνη
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, ως κλάδος της επιστήμης των υπολογιστών αποσκοπεί στην ανάπτυξη μεθόδων, συστημάτων και μεθοδολογιών που στοχεύουν στην επίλυση προβλημάτων και στην επίτευξη εργασιών που απαιτούν νοημοσύνη.
Το μεγάλο ενδιαφέρον για την Τεχνητή Νοημοσύνη αφορά στα επιστημονικά ερωτήματα που εξετάζει, αλλά και στις πολλές και σημαντικές εφαρμογές της σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και της επιστήμης.
Σήμερα, η Τεχνητή Νοημοσύνη, μαζί με άλλα σημαντικά επιστημονικά πεδία συνεισφέρει σε μια ισχυρή τεχνολογική εξέλιξη που αλλάζει ραγδαία τις δυνατότητες που έχει, και τα μέσα που χρησιμοποιεί η ανθρωπότητα και ο καθένας μας ξεχωριστά σε κρίσιμους τομείς, όπως η υγεία, οι επικοινωνίες, η οικονομία, η μάθηση και η εκπαίδευση, οι μεταφορές, η πληροφόρηση, η εφαρμογή νομοθεσίας, η ενέργεια, το φυσικό περιβάλλον κ.α..
Πολλοί από τους τομείς αυτούς είναι κρίσιμοι για την εθνική ασφάλεια, την παιδεία / εκπαίδευση, τη διατήρηση και εμβάθυνση ηθικών και δημοκρατικών αξιών, τη διατήρηση πολιτισμικών χαρακτηριστικών, τον σεβασμό και τη διατήρηση αξιών που απορρέουν από την παράδοση και την κουλτούρα ενός έθνους και μιας ευρύτερης κοινωνίας. H διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης σε τόσο κρίσιμους τομείς οφείλει να γίνεται με υπεύθυνο τρόπο, ώστε να μη θίγονται -μεταξύ άλλων- η ανθρώπινη αυτενέργεια, η προσωπική και εθνική ασφάλεια, η διαφάνεια, η πολυμορφία και η διαφορετικότητα, η δικαιοσύνη, η κοινωνική ευημερία, και η βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τον σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο, επιβάλλουν σε μια χώρα, όχι μόνο να παρακολουθεί αλλά να ελέγχει και να συνδιαμορφώνει τις εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη προς όφελος των συμφερόντων της και της ασφάλειας και ευημερίας των πολιτών της.
Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι παρά τις εντυπώσεις που συχνά δημιουργούνται, οι επιστημονικές εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι συνεχείς και ραγδαίες, και η αξιοποίησή τους για επίλυση προβλημάτων σε πραγματικές συνθήκες, σε πολλές περιπτώσεις, δεν έχει φτάσει στο επίπεδο ωριμότητας που επιθυμούμε. Θα πρέπει να είμαστε ως άτομα αλλά και ως κοινωνία ιδιαίτερα προσεκτικοί στην χρήση της και στις επιπτώσεις που η χρήση αυτή μπορεί να επιφέρει. Ο πλημμελής σχεδιασμός / υλοποίηση και η ασύνετη χρήση της των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης, δίχως τη βαθιά, επιστημονική κατανόηση των δυνατοτήτων, των αδυναμιών αλλά και των συνεπειών της, με ελλιπή διασφάλιση της ασφαλούς και ωφέλιμης χρήσης της, καθιστά την εφαρμογή της σε πολλούς τομείς επισφαλή και επικίνδυνη. Αυτό δεν εξουδετερώνει την όποια χρησιμότητά της, αλλά μας καθιστά ως χώρα και ως πολίτες υπεύθυνους απέναντι στις εξελίξεις. Η υπευθυνότητα απαιτεί επιστημονική γνώση και έγκυρη ενημέρωση.
Τρέχουσες εξελίξεις στην έρευνα και καινοτομία στην Τεχνητή Νοημοσύνη
Σήμερα, μεγάλοι ιδιωτικοί οργανισμοί με έδρα κυρίως τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και την Κίνα εισάγουν σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη: οργανισμοί που δεν πρεσβεύουν πάντοτε αξίες συμβατές με τις Ευρωπαϊκές αξίες, και με διαφορετικές προτεραιότητες ή προοπτική σε πολλούς τομείς. Η Ευρώπη ακολουθεί τις τεχνολογικές εξελίξεις, και πρωτοπορεί στην εισαγωγή κανονιστικών πλαισίων για την Τεχνητή Νοημοσύνη, έχοντας ήδη αποφασίσει την εφαρμογή του AI Act. Πολλοί Ευρωπαϊκοί οργανισμοί έχουν θέσει προβληματισμούς για την Ευρωπαϊκή ανάγκη να ανακτηθεί η κυριαρχία στις τεχνολογικές εξελίξεις, και υπάρχουν σημαντικές δράσεις αλλά και προβληματισμοί προς αυτόν τον σκοπό.
Στο μεταξύ, στην Ευρώπη έχουν λάβει χώρα γενναίες δράσεις σε πολλά επίπεδα για την στήριξη της έρευνας και της καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Για παράδειγμα, από το 2019 έχουν δημιουργηθεί 41 ισχυρές ερευνητικές μονάδες σε τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης, με συμμετοχή 70 ιδρυμάτων, με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ισχυρή υποστήριξη των εθνικών κυβερνήσεων, οι οποίες υλοποιούν τον προ-υπάρχοντα (πριν το 2019) σε αυτές στρατηγικό τους σχεδιασμό. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται οικοσυστήματα πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και παραγωγικών οργανισμών, και μια σημαντική “ομοσπονδιακή” ευρωπαϊκή κοινότητα όπου τα επιστημονικά ταλέντα αναδεικνύουν τις ικανότητες τους σε ένα οργανωμένο πλαίσιο έρευνας και ανάπτυξης τεχνολογίας. Η Ελλάδα είναι μια από τις λίγες χώρες – η τελευταία συμμετοχή στην ίδρυση τέτοιων μονάδων ήταν της Βουλγαρίας στο τέλος του 2023- που δίχως στρατηγικό σχεδιασμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην αρχή του 2024, έχει μικρή συμμετοχή σε αυτό.
Η Ελλάδα λοιπόν, με βάση την τρέχουσα Ευρωπαϊκή πραγματικότητα απέχει πολύ από τον μέσο όρο της Ευρώπης, με ορατό κίνδυνο την αδυναμία της να ακολουθήσει τις διεθνείς τεχνολογικές εξελίξεις και την αγορά γύρω από αυτήν, να συν-διαμορφώσει και να συμμετέχει με αξιώσεις στις επιστημονικές, τεχνολογικές και κοινωνικές/οικονομικές εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Αυτά συμβαίνουν παρά τις αδιαμφισβήτητες δυνατότητες της Ελληνικής κοινότητας στην εκπαίδευση επιστημόνων και στην παραγωγή και αξιοποίηση επιστημονικών αποτελεσμάτων, μέσω των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, των Ερευνητικών Κέντρων και του ιστού από παραγωγικούς οργανισμούς και νεοφυείς εταιρείες που αναπτύσσουν και εφαρμόζουν καινοτόμες λύσεις Τεχνητής Νοημοσύνης με έδρα τον Ελλαδικό χώρο.
Δυνατότητες και αξιοποίησή τους
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα δεν είναι κάτι νέο, ούτε είναι κάτι που κέντρισε το ενδιαφέρον της επιστημονικής μας κοινότητας τα τελευταία έτη. Η πρωτοπορία και η δραστηριότητα της Ελλάδας στην Τεχνητή Νοημοσύνη υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του 1970, με ενεργή συμμετοχή στο παγκόσμιο επιστημονικό γίγνεσθαι και με την ΕΕΤΝ να ιδρύεται ήδη από το 1988. Σήμερα, στην Ελλάδα υπάρχουν μονάδες αριστείας στο οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη που ανταγωνίζονται σε επιστημονική πρωτοπορία πολύ μεγαλύτερες μονάδες σε εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς οργανισμούς του εξωτερικού, με τις τελευταίες να αποτελούν συχνά πόλο έλξης επιστημονικών ταλέντων από την Ελλάδα. Παρά το μικρό μέγεθος τους και την ελλιπή χρηματοδότηση, οι Ελληνικές νησίδες αριστείας δαπανούν σημαντικό μέρος των πόρων τους για να προσελκύουν ιδιαίτερα ανταγωνιστικές χρηματοδοτήσεις από Ευρωπαϊκά κυρίως κονδύλια έρευνας, τις οποίες αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να διεξάγουν έρευνα με διεθνή επιρροή και αναγνώριση, και να μεταφέρουν τη γνώση αυτή σε νέους επιστήμονες.
Η Ελλάδα έχει δυνατότητες στις οποίες πρέπει να επενδύσει γρήγορα αλλά προσεκτικά, με αδιαπραγμάτευτους όρους ποιότητας, αξιοποιώντας στο έπακρο το πολύτιμο δυναμικό και τις υποδομές που διαθέτει σε όλη την επικράτεια για έρευνα, καινοτομία και εκπαίδευση στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Στόχος θα πρέπει να είναι να κερδίσει άμεσα το χαμένο έδαφος και να αποτελέσει συν-διαμορφωτή των διεθνών επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ως κύριο μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού προτείνουμε την ενεργοποίηση όλων των συμμετεχόντων μερών του οικοσυστήματος έρευνας και καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα, ώστε όλοι να έχουν μερίδιο ευθύνης στην υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδιασμού και στην κατάρτιση των επιμέρους στόχων του, με αξιοκρατία, αλλά και με ευελιξία ως προς τη διαμόρφωση των παγκόσμιων εξελίξεων.
Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕΤΝ θεωρεί τα παρακάτω ως βασικές και άμεσες προτεραιότητες
που με ευχαρίστηση παρατηρούμε ότι έχει δρομολογηθεί σε συνέχεια παλαιότερων προσπαθειών για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Τεχνητή Νοημοσύνη (Hellenic National Strategy for Artificial Intelligence, 2020). Θεωρούμε ότι η διαμόρφωσή της θα πρέπει να συμπεριλάβει την συμμετοχή αντιπροσώπων όλων των φορέων που θα εμπλακούν στην υλοποίησή της (Πανεπιστημίων, Ερευνητικών Κέντρων, Οργανισμών που αναπτύσσουν και καινοτομούν στην ΤΝ, της ΕΕΤΝ, αρμοδίων Υπουργείων και χρηματοδοτικών μηχανισμών) καθώς και του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (Ε.Σ.Ε.ΤΕ.Κ).
που θα ενώνει και συντονίζει τις προσπάθειες του συνόλου της Ελληνικής ερευνητικής κοινότητας, δημιουργώντας μια Ελληνική ομοσπονδιακή κοινότητα για την Τεχνητή Νοημοσύνη, με
- πρόσωπα που διαθέτουν την ερευνητική αριστεία και την εμπειρία ανάπτυξης συστημάτων και μεθόδων Τεχνητής Νοημοσύνης, με συνέργεια επιστημόνων και φορέων από τις ανθρωπιστικές, κοινωνικές και νομικές επιστήμες, και με ισορροπία μεταξύ επιστημόνων εγνωσμένου κύρους και επιστημόνων σε αρχικό στάδιο
- υποστηρικτικούς μηχανισμούς ελέγχου εφαρμογής κανονιστικών πλαισίων για υπεύθυνη έρευνα και καινοτομία στην Τεχνητή Νοημοσύνη, με επίκεντρο τον άνθρωπο
- υποστηρικτικούς μηχανισμούς ενημέρωσης της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής κοινωνίας για τις εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη με έγκυρο και υπεύθυνο τρόπο
- υποστηρικτικούς μηχανισμούς για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων από οργανισμούς και επιχειρήσεις με στόχο την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων
- υποστηρικτικούς μηχανισμούς γνωμοδότησης προς την Ελληνική Πολιτεία και προς τους μηχανισμούς χρηματοδότησης της Έρευνας για την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα.
(εκπαίδευση επιστημόνων για την Τεχνητή Νοημοσύνη, επαγγελματιών που αναπτύσσουν και χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη, και επαγγελματιών που ενδιαφέρονται για την αξιοποίηση προϊόντων Τεχνητής Νοημοσύνης), με συνεργασίες μεταξύ Πανεπιστημιακών Τμημάτων και Ερευνητικών Κέντρων / Ινστιτούτων / Μονάδων. Αυτό απαιτεί
- προσλήψεις νέων επιστημόνων Τεχνητής Νοημοσύνης με εξειδίκευση σε τομείς αιχμής, και ενίσχυση αυτών με πλήρωση θέσεων πενταετούς τουλάχιστον διάρκειας σε φορείς υποδοχής, βάσει προγραμματικών στόχων, για την ανάπτυξη της έρευνας, της διδασκαλίας και της καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
- γενναία ενίσχυση των ερευνητικών εργαστηρίων και ομάδων Τεχνητής Νοημοσύνης για επιστημονική έρευνα σε βάθος 5ετίας σε συνεργασία και με άλλους φορείς, βάσει της υπάρχουσας πρόσφατης δραστηριότητας αυτών, και βάσει προγραμματικών συμφωνιών, προγραμματικών στόχων και βαθμού επίτευξης αυτών.
- απρόσκοπτη πρόσβαση σε απαραίτητη υπολογιστική υποδομή.
- ανάπτυξη πλαισίου για κοινές εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες μεταξύ Πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και παραγωγικών φορέων σε ένα ενιαίο χώρο έρευνας και εκπαίδευσης για την ΤΝ.
καθώς και παροχή κινήτρων για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων έντασης γνώσης, με σκοπό την αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης σε ένα ενιαίο χώρο έρευνας και καινοτομίας σε συνεργασία με Πανεπιστήμια και Ερευνητικά κέντρα.
Είναι σαφές ότι ο Ελληνικός Συντονιστικός Κόμβος για την Τεχνητή Νοημοσύνη, δεν θα αντικαταστήσει ή θα αναλάβει τον ρόλο υφιστάμενων ινστιτούτων, μονάδων, εργαστηρίων που εδρεύουν στην Ελληνική επικράτεια, ούτε θα τα υποβαθμίσει με οποιονδήποτε τρόπο. Επίσης, δεν θα αναλάβει ή υποκαταστήσει τον ρόλο οποιουδήποτε χρηματοδοτικού μηχανισμού, ούτε θα υλοποιεί διαδικασίες χρηματοδότησης της έρευνας και της καινοτομίας. Αντιθέτως, μέσω της συνεργασίας με τις υφιστάμενες δομές και με παραγωγικούς φορείς, θα παρακολουθεί την εφαρμογή του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού για την έρευνα στην Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα, θα γνωμοδοτεί για την προσαρμογή και την επικαιροποίησή του ενημερώνοντας την ερευνητική κοινότητα και την Πολιτεία για την αποτελεσματικότητα του έργου που συντελείται, παρέχοντας συμβουλευτικό έργο στους μηχανισμούς που την υποστηρίζουν, διασφαλίζοντας τα πολλαπλασιαστικά οφέλη των δράσεων, αλλά και την άρση των αρνητικών επιπτώσεων.
Πιστεύουμε ότι Ελληνικός Συντονιστικός Κόμβος για την Τεχνητή Νοημοσύνη, θα αποτελέσει ένα μοναδικό παράδειγμα οργανισμού που θα υποστηρίζεται και θα υποστηρίζει ενιαία το οικοσύστημα έρευνας και καινοτομίας στην Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κανονιστικές πράξεις, τις εθνικές και ευρωπαϊκές προτεραιότητες, και τις παγκόσμιες εξελίξεις στον ραγδαία εξελισσόμενο χώρο της Τεχνητής Νοημοσύνης.
Η ΕΕΤΝ θα είναι πάντα υπεύθυνος αρωγός στις προσπάθειες αυτές και θα προσφέρει ενεργά, εμπλουτίζοντάς τες με τις ιδέες, τις προτάσεις και το έργο των μελών της, των Ελληνίδων και Ελλήνων ερευνητριών/ών Τεχνητής Νοημοσύνης.
Εκ μέρους όλων των μελών της ΕΕΤΝ,
Το ΔΣ της ΕΕΤΝ
- Καθηγητής Γεώργιος Βούρος, Πρόεδρος
- Δρ. Κατερίνα Πάστρα, Αντιπρόεδρος
- Δρ. Αναστασία Κριθαρά, Γενικός Γραμματέας
- Δρ. Θοδωρής Γιαννακόπουλος, Ταμίας
- Δρ. Ανέστης Φαχαντίδης, Συντονιστής Τμήματος
- Επ. Καθηγητής Δημήτριος Βράκας, Συντονιστής Εκδηλώσεων
- Δρ. Μαρία Δαγιόγλου, Ειδικός Γραμματέας
EETN
- in**@**tn.gr
ΣΧΕΤΙΚΑ
- μη κερδοσκοπικός οργανισμός
- προώθηση έρευνας για την Τεχνητή Νοημοσύνη στην Ελλάδα και το εξωτερικό
- συμμετοχή στη διοργάνωση εθνικών και διεθνών εκδηλώσεων σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη